TRAUMA
Trauma
Wat is een trauma?
We spreken over een trauma als je, na een schokkende of ingrijpende gebeurtenis blijft steken in gevoelens van angst, woede of eenzaamheid. De gebeurtenis is in dat geval zo ongewoon pijnlijk, schokkend of extreem dat het niet lukt om ermee om te gaan. Bijvoorbeeld wanneer je een ongeluk hebt meegemaakt. Of wanneer je (seksueel) geweld hebt meegemaakt of een naaste verloren. Een schokkende gebeurtenis kan één keer voorkomen, zoals bij een ongeluk, maar kan zich ook herhalen zoals bij misbruik.
Sommige mensen hebben maar weinig last van zo’n schokkende gebeurtenis, andere mensen meer. Het is moeilijk om te voorspellen welke mensen er last van krijgen.
Wat voel je?
– Vermijden van gedachten, gevoelens, plaatsen of personen die aan de gebeurtenis doen denken.
– Continu (veel) moeten denken aan of dromen over de gebeurtenis.
– Prikkelbaar zijn en moeite hebben met concentratie
– Overdreven schrikreacties
– Negatieve veranderingen in gedachten en gevoelens (bv schuldgevoelens)
– Gevoelens van schuld en waardeloosheid
Hoe ontstaat een trauma?
Traumatische gebeurtenis meemaken
Wanneer mensen een traumatische gebeurtenis meemaken, kunnen ze nadien situaties uit de weg gaan die hen aan de gebeurtenis doen denken. Dat noemen we vermijding. Zo kan iemand die een overval heeft meegemaakt niet meer naar de plek willen waar het gebeurd is. Dat is een begrijpelijke reactie, want het zorgt ervoor dat je minder last hebt van angst en vervelende gedachten.
Vermijdingsgedrag schadelijk
Maar op lange termijn is dit vermijdingsgedrag schadelijk. Het zorgt er namelijk voor dat de angst blijft bestaan en zelfs kan toenemen. Ook zien we dat mensen vaak moeten terugdenken aan de gebeurtenis, zonder dat ze dat willen. Hierdoor worden hun angsten steeds sterker.
Door dingen te vermijden en door steeds maar angstige gedachten te hebben, maak je het jezelf steeds lastiger. Je krijgt zo geen mogelijkheid om te ontdekken dat de dingen waar je bang voor bent vaak helemaal niet gebeuren. Stel dat je bang bent voor een nieuwe overval. Als je daardoor niet meer naar de winkel gaat, dan merk je niet dat er meestal niets gebeurt. Door het vermijden worden de problemen dus erger. Uiteindelijk kan dit uitlopen op een posttraumatische stressstoornis.
Schokkende gebeurtenissen komen vaak voor
Schokkende gebeurtenissen komen vaak voor. Ongeveer 80 procent van de mensen maakt een schokkende gebeurtenis mee. Ongeveer 7 procent daarvan ontwikkelt een posttraumatische stressstoornis/PTSS.
Wanneer heb je hulp nodig?
Denk je continu of heel veel aan de schokkende gebeurtenis? Ga je situaties die je aan de gebeurtenis doen denken uit de weg? Je hebt hulp nodig als de problemen je normale dagelijkse bezigheden belemmeren. Twijfel je of je hulp nodig hebt? Bespreek dit dan even met je huisarts.
Cognitieve gedragstherapie en/of EMDR?
Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie is een effectieve behandeling voor PTSS en andere trauma-gerelateerde klachten. Uit onderzoek blijkt dat de cognitieve gedragstherapie ongeveer baat heeft hij 5 op de 10 mensen.
EMDR
Naast de cognitieve gedragstherapie is EMDR ook een effectieve behandelingsmethode. EMDR staat voor ‘Eye Movement Desensitisation Reprocessing’ . De therapeut schat samen met jou in wat de beste manier van werken is.
Samen op stap
Je gedrag en gedachten houden de traumatische klachten in stand. Tijdens de therapie ga je actief werken aan het veranderen daarvan. Alles gebeurt stap voor stap. Als cliënt ben je expert in jezelf. De therapeut is de trauma-expert. En samen komen we een heel eind verder.
Uitleg rond trauma
Eerst krijg je uitleg over hoe trauma werkt. Soms mondt dit uit in PTSS. Ongeveer 80% van de mensen maakt ooit in hun leven een traumatische gebeurtenis mee. 10 procent daarvan ontwikkelt PTSS. Je leert waarom je steeds de herbelevingen krijgt, en dat dat naar is, maar onschuldig.
Verwerken van de herinneringen
Samen met de therapeut werk je vervolgens aan het verwerken van de herinneringen. Dat kan op verschillende manieren. Soms wordt gewerkt met verhalen en tekeningen die worden gemaakt over de gebeurtenis. Ook ga je soms zaken in het dagelijkse leven weer opzoeken, zoals bijvoorbeeld de plek waar het gebeurde. Daarbij leer je om beter om te gaan met situaties die doen denken aan de schokkende gebeurtenis.
Ook kijk je naar je gedachten. Je leert om anders over dingen na te denken. Bijvoorbeeld dat het niet jouw schuld was, en dat niet overal gevaar dreigt.
Je gaat dus samen met de therapeut actief aan de slag met je gedrag, gedachten en gevoelens. Daardoor doorbreek je de negatieve cirkel waar je in vast zit. En door te oefenen met ander gedrag doe je ook nieuwe leerervaringen op.
Hoe lang een begeleiding duurt, hangt af van de ernst van je klachten.
TIPS
TIP 1: Schrijf op wat er is gebeurd
Als je iets schokkends hebt meegemaakt, dan kan het jou helpen om te noteren wat er is gebeurd.
Bv na een auto-ongeluk: het was 8 uur en ik reed op de E40 naar mijn werk, de auto voor mij klopte plots de remmen dicht, ik duwde nog op mijn rem, maar het was te laat. Er volgde een enorme klap,…. enz.
Wanneer je je ervaring voor jezelf uitschrijft, dan kan je de gebeurtenis ook onder ogen komen onder veilige omstandigheden en dat helpt bij de verwerking. Vaak zijn we geneigd om de gebeurtenis te bespreken in plaats van op te schrijven. Dat is minder effectief omdat mensen dan vaak tijdens het navertellen worden overmand door de emoties. Tijdens die gesprek worden dan vaak de emoties het onderwerp van het gesprek en alsnog niet de gebeurtenis. Het opschrijven in plaats van hem alleen te bespreken heeft écht een toegevoegde waarde.
TIP 2: Zoek steun bij iemand in de omgeving
Nadat je TIP 1 hebt uitgevoerd, kan het wel helpen om steun te zoeken van je omgeving zodat je je emoties kan uiten. Wanneer je iets schokkends meemaakt is het belangrijk dat je wordt gesteund door je omgeving. Zoek mensen op die je vertrouwt. Bespreek met hen wat er is gebeurd en uit je spanning en emoties.
TIP 3: Stel de persoon gerust
Is er iemand in je omgeving die iets schokkends heeft meegemaakt? Wanneer iemand iets schokkends heeft meegemaakt en het is goed afgelopen dan zijn we wel eens geneigd om te benoemen en te bespreken wat er allemaal niet voor heftigs had kunnen gebeuren en hoe ernstig de afloop had kunnen zijn. Wanneer mensen rondom het slachtoffer heftig reageren dan kan dat ertoe leiden dat dat de angst van het slachtoffer vergroot. Het helpt om de persoon gerust te stellen, een luisterend oor aan te bieden en praktische hulp te bieden mocht het nodig zijn. Vooral in de eerste zes weken is het erg belangrijk dat de omgeving doorlopend beschikbaar en toegankelijk is!
TIP 4 : Breng begrip op voor de persoon die de schokkende gebeurtenis meemaakte
Onze hersenen maken van een incompleet verhaal een compleet verhaal. Zo zitten onze hersenen in elkaar. Ook al is de gebeurtenis goed afgelopen, toch kunnen je hersenen de ervaring een negatieve afronding geven van wat er had kunnen gebeuren. Dat kan net zoveel spanning geven als wanneer de ervaring daadwerkelijk negatief was afgelopen. Vaak zie je bij mensen dat dit kan leiden tot onbegrip in de omgeving. Die snapt dan niet dat iemand nog last heeft van een gebeurtenis die goed is afgelopen. Probeer dus steeds begrip op te brengen voor iemand in je omgeving die last heeft van een heftige gebeurtenis die goed is afgelopen!
TIP 5 : Kom tot rust
Wanneer je iets heftigs hebt meegemaakt is het goed om rust te nemen. Het is belangrijk om je normale dagelijkse routine weer op te pakken van zodra het kan nadat je iets schokkends hebt meegemaakt. Je moet echter wel een goede overweging maken of je de draad kan oppakken. Kijk goed naar jezelf en de balast die je hebt overgehouden. Als je het gevoel hebt dat je het normale leven nog niet kan oppakken, doe dat dan evenwel nog niet. De meeste mensen voelen het voor zichzelf aan wanneer ze hun gebruikelijke dagelijkse routine weer aankunnen.
Tekst mee geïnspireerd door de VGCT
